Epistemoloji, felsefenin bilgi teorisini ele alan dallarından biridir. Ünlü filozoflar - Platon, I. Kant, R. Descartes, G. Hegel ve diğerleri - epistemolojiye katkıda bulundular.
Epistemolojinin dikkate aldığı
Epistemolojinin temel sorunu, olup bitenin ve gerçeğin anlam arayışıdır. Ayrıca bilim, bilgiyi bir bütün olarak inceler - formları, özü, teorileri ve yöntemi. Epistemoloji çerçevesinde din, sanat ve bilimin yanı sıra deneyim, ideoloji ve sağduyu fenomenleri ele alınır. Bu bölümün ana sorusu - dünyayı prensipte bilmek mümkün müdür? Cevaplara bağlı olarak, birkaç epistemolojik yön ayırt edilir. Filozoflar araştırmalarında "akıl", "hakikat", "duygular", "sezgi", "bilinç" kavramlarıyla çalışırlar. İnançlara bağlı olarak, epistemologlar duyusal, rasyonel veya irrasyonel biliş - sezgi, hayal gücü vb.
epistemolojinin özellikleri
Bu felsefi disiplin çok kritiktir. Öncelikle yanılsama ve gerçeklik arasındaki ilişkiyi inceler ve bilişin olanaklarını eleştirir. Eleştiri, dünya hakkındaki öznel fikirleri sağduyuya karşı çıkararak, epistemolojinin herhangi bir yönünün doğrulanmasında kendini gösterir. Epistemolojinin bir başka özelliği de normatifçiliktir. Felsefe, insan bilgisinin tüm normlarını belirleyen bazı temel bilgilerin varlığını ima eder. Epistemolojinin çeşitli alanları için temel, bir deney, bir formül veya ideal bir model olabilir. Bir sonraki özellik konu-merkezciliktir. Bu bölümün tüm akımları ortak bir bilgi konusunun varlığına sahiptir. Felsefi öğretilerdeki tüm farklılıklar, bu konunun dünyanın resmini nasıl algıladığına dayanmaktadır.
Epistemolojinin bir başka özelliği de bilim merkezciliğidir. Bu felsefe dalı, bilimin önemini kayıtsız şartsız kabul eder ve araştırmalarını kesinlikle bilimsel gerçeklere göre yürütür.
En yeni epistemoloji, klasik çerçeveden ayrılır ve post-eleştiri, nesne-merkezcilik ve bilim karşıtlığı ile karakterize edilir.
Epistemolojinin ana yönleri
En ünlü epistemolojik öğretiler arasında şüphecilik, bilinemezcilik, rasyonalizm, sansasyonalizm ve aşkıncılık vardır. Şüphecilik en eski eğilimlerden biridir. Şüpheciler, bilginin ana aracının şüphe olduğuna inanırlar. Agnostisizm antik çağda da bulunur, ancak sonunda yeni zamanla şekillendi.
Epistemolojinin sorunlarını ele alan ilk filozof, MÖ 6-5. yüzyıllarda Antik Yunan'da yaşayan Parmenides'tir.
Agnostikler, ilkesel olarak bilginin olanağını reddederler, çünkü öznelcilik nesnel bir hakikat anlayışına müdahale eder. "Rasyonalizm" terimi, R. Descartes ve B. Spinoza tarafından kurulmuştur. Akıl ve sağduyu, gerçeği kavramak için bir araç olarak adlandırdılar. F. Bacon tarafından geliştirilen şehvet, aksine, duygular yoluyla idrake dayanıyordu. Transandantalizm, R. Emerson'un "Doğa" adlı makalesinin rehberliğinde yaratıldı. Öğreti, sezgi yoluyla ve doğayla birleşerek bilgiyi vaaz etti.
